KALIN BAĞIRSAK KANSERİNDE DEVRİM: DIŞKIDAN TANI, YAPAY ZEKA İLE GELİYOR

Kolorektal kanser, tüm dünyada ve Türkiye’de en ölümcül kanser türlerinden biri olarak öne çıkıyor. Ancak bu hastalık çoğu zaman ileri evrelere ulaşana kadar hiçbir belirti vermediğinden, erken teşhis hayati önem taşıyor. Mevcut tarama yöntemlerinin zorluklarına alternatif olarak Yeditepe Üniversitesi’nden bilim insanlarının katkı sunduğu uluslararası bir araştırma, çığır açıcı bir çözüm sundu: Bağırsak mikrobiyomu analiz edilerek sadece bir dışkı örneğiyle erken teşhis mümkün.

Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyeleri Doç. Dr. Bilge Güvenç Tuna, Prof. Dr. Soner Doğan ve doktora öğrencisi Nazım Arda Keleş’in de aralarında bulunduğu ekip, bağırsak bakterilerini yapay zeka destekli makine öğrenmesi teknikleriyle analiz etti. Sonuçlar çarpıcı: Dışkı örneğiyle kalın bağırsak kanseri %85 doğruluk oranıyla tespit edilebiliyor.

Bu sayede kolonoskopi gibi zorlayıcı yöntemlere gerek kalmadan toplumun geniş kesimlerinde erken tanı mümkün hale geliyor.

Çalışmada, 10 farklı ülkeden kolorektal kanser hastaları, kanser öncesi lezyon taşıyıcılar ve sağlıklı bireylerden oluşan 3.741 kişinin mikrobiyom verileri analiz edildi. Araştırma sayesinde:

19 yeni bakteri türü keşfedildi,

Bazı bakterilerin yalnızca ileri evre hastalarda bulunduğu gözlemlendi,

Tümörün yerleşimi ile bakterilerin ilişkisi ortaya kondu,

Fusobacterium nucleatum alt türlerinin kanserle doğrudan ilişkisi saptandı.

Bu araştırma, yalnızca teşhis açısından değil, kişiye özel tedavilerin geliştirilmesi açısından da büyük önem taşıyor. Doç. Dr. Tuna, bu çalışmanın mikrobiyom bazlı testlerin geliştirilmesi ve toplum genelinde yaygınlaştırılması yolunda ilk adım olduğunu vurguluyor.

Dünyanın en prestijli tıp dergilerinden biri olan Nature Medicine (etki faktörü 59.2), Türkiye adresli bugüne kadarki sadece 21 yayına yer verdi. Bu makale, bu prestijli listede 21. sırada yerini aldı ve bilim dünyasında yankı uyandırdı.

Araştırmanın Harvard Üniversitesi, IEO Milano ve mikrobiyom biliminde öncü Prof. Nicola Segata gibi isimlerin katılımıyla yürütülmesi, çalışmanın uluslararası değerini daha da artırdı.

Bağırsaklarımızda yaşayan görünmez bakteriler, artık kanser gibi ölümcül hastalıkların teşhisinde anahtar rol oynuyor. Yapay zeka ve mikrobiyomun birleşimiyle geliştirilen bu yeni yöntem, yalnızca Türkiye değil, dünya çapında erken teşhis konusunda devrim yaratabilir.